Art Kritik

 John E. Barrios   Nagkaroon ng pagkakataong mabasa ng maraming Pilipino ang mga panitikan mula sa rehiyon nang magkaroon ng interes ang mga kritiko, pabliser, at institusyong kultural sa mga akda mula sa rehiyon pagkatapos ng Rebolusyong EDSA. Ang Cultural Center of the Philippines ay naging bukas para sa mga manunulat at organisasyon ng manunulat mula sa rehiyon sa pamamagitan ng pagtatatag ng mga lokal na arts council, pagbigay ng writing grants at workshop grants, at paglalathala ng iba’t ibang rehiyonal na antolohiya.   Dahil dito, ang mga nalathalang mga akdang ‘rehiyonal’ ay nagpabago ng pananaw ng mga kritiko tungkol sa konsepto ng pambansang panitikan. At kung susundan pa ang pananaw ni Leoncio P. Deriada, kilalang manunulat at organisador ng mga palihan sa Kanlurang Bisayas, ang mga akdang ito ay isang “kapansin-pansing bantas sa pagmamapa ng bansa ng isang mas mayabong, mas malawak ngunit mas makahulugang pagkabansa.”   Ang ikalimang Iloilo Mega Book Fair (IMBF), mul

 John E. Barrios   Diktado ng panahon ang paglikha ng espasyo para sa art. Noong monopolisado pa ang art ng mayayamang uri, ang mga artwork ay mapapanood lamang sa mga simbahan at sa mga mansiyon bilang koleksiyon ng pamilya. Ngunit sa pag-angat ng gitnang-uri (middle class), ang mga artwork ay nagkaroon ng espasyo sa mga galerya at museum at maaari nang panag-arian ng mga indibidwal na may kakayahang bumili ng mga ito. Sa isang umuunlad na lungsod tulad ng Iloilo City, may mga establistamento tulad ng Mamusa Art Bistro at Book Latté sa Festive Walk ng Megaworld at lobby ng Festive Mall na naglalaan ng espasyo para sa eksibisyon. Sa ground floor ng Mamusa ay mayroong entablado kung saan idinadaos ang iba’t ibang pagtatanghal. Background ng entablado ang isang collaborative mural na ipininta ng mga artist na Ilonggo. Sa mga dingding ay nakasabit rin ang ilang mga paintings. Sa mezzanine nito ay ang art gallery. Dito nakadisplay ang mga artworks ng mga bago at hindi pa kilalang m

John E. Barrios Ang ‘iraya’ ay ang kabaliktaran ng ‘irawod’. Parehong salitang Kinaray-a na tumutukoy sa espasyo at hangganan. Ang ‘iraya’ ay sumasakop ng lugar na papalayo sa kapatagan at humahantong sa kabundukan. Ang bundok ay ‘iraya’. Ang ‘irawod’ naman ay itinuturo ang lugar na malapit sa dagat at karaniwang may malalaking komunidad ng tao. Ang mga bayang malapit sa baybaying dagat ay ‘irawod’. Sa art exhibit na pinamagatang Iraya: Beyond Borders (Marso – Hulyo sa Iloilo Museum of Contemporary Art) , na pinasakupan ng 15 artists na nagmula sa Antique, ang ‘iraya’ ay ginamit bilang marker ng identidad ng mga taong taga-Antique o may ugat ang pagkakakilanlan sa Antique. Bilang ‘iraya’ ang Antique ay tinuturo ang Iloilo bilang referensiyal na ‘irawod’—ang mas maunlad na kabaliktaran. Itong ‘pagkilala’ ay diktado hindi lang ng heograpikal na lokasyon ngunit pati na rin ng historikal na migrasyon at kultural na apropriasyon, na sa madalas na pagkakataon ay lumilikha ng negatibong mg

 John E. Barrios   Sakay sa iisang bangka, ang ating mga ninuno noon ay umaawit at sumasagwan nang sabay-sabay tungo sa iisang patutunguhan at sa iisang dahilan. Maaaring ang pamamangkang ito ay patungo sa dagat para manghuli ng isda o patungo sa ibang pulo para mangayaw ng ginto at mga alipin. Ito ay isang gawaing magkaugnay sa kanyang kahulugan (meaning). Ngunit kapag ang gawaing ito (pamamangka) ay inilipat sa isang artwork: relief sculpture ng iba’t ibang mukha ng mamamayan ng lungsod, na inilagay sa isang bakanteng pader ng esplanade, at sinamahan pa ng isang ‘nagpapaliwanag’ na metal marker, ito ay maituturing nang isang mitikal na apropriasyon. Ang art bilang mito ay hindi na kahulugan (meaning), ito ay masasabi nang isang anyo (form) na may layuning lumikha ng mensahe (message) na magpapagalaw o magtutulak sa mga tao na gumawa ng aksiyon angot sa kinakaharap na gawain—sa kaso ng relief sculpture, ang ‘malakas at nagkakaisang’ pagharap sa pandemyang dulot ng Covid 19 virus